Элӗк районӗнчи хуҫалӑхсем паха вӑрлӑх туянассипе ӗҫлеҫҫӗ. Иртнӗ кунсенче кӑна «Журавлев» хресчен-фермер хуҫалӑхӗ «Дарья» элита ҫурхи тулӑна 4 тонна Вӑрнар районӗнчи «Санары» хуҫалӑхран илсе килчӗ. «Алмаз» общество та ҫак культурӑна янтӑланӑ, «Маргарита» сортлине — 20 тонна.
Янкурас ялӗнчи Р.Митрофанов хресчен-фермер урпа вӑрлӑхне ҫӗнетме тӗллев лартнӑ, ҫавна май «Тандем» элитӑна 2 тонна хатӗрленӗ.
«Новый путь» «Свеча» ҫурхи тулӑна 4 тонна, «Эльф» урпана 4 тонна, «Гунтор» сӗлӗне 5 тонна, пӑрҫа 4 тонна, люцернӑпа клевера 2-шер тонна турттарса килнӗ.
Чӑваш Республикин шалти ӗҫсен министрӗн Сергей Семёновӑн генерал-майорӑн ячӗпе нумай пулмасть ҫыру килнӗ — Сӗнтӗрвӑрри районӗнче пурӑнакан Галина Невзорова хӑйне пулӑшнӑ полици ӗҫченӗсене тав тума ыйтнӑ.
Килти сурӑхсем ҫухалнӑ хыҫҫӑн 73 ҫулхи Галина Невзорова упӑшкипе вӗсене шырама тухнӑ. Ватӑ ҫынсем Раҫҫей ШӖМӗн муниципалитетсем хушшинчи «Сӗнтӗрварри» уйрӑмӗн йӗрке хуралҫисене пулӑшма ыйтнӑ — вӗсем хирӗҫ пулман, часах ҫӗтнӗ выльӑхсене те тупма пултарнӑ.
Вӑхӑтра пулӑшнӑшӑн Галина Невзорова республикӑн ШӖМ ӗртӳҫисенчен хӑйне йывӑр вӑхӑтра хӑварман ӗҫченсене мӗнле те пулин хавхалантарма ыйтнӑ.
Авӑнӑн 25-27-мӗшӗсенче Мускавра Раҫҫейри Ҫӑнӑх тата кӗрпе авӑртакан предприятисен Х съезчӗ иртнӗ. Унта пысӑк предприятисен ертӳҫисем хутшӑннӑ. Съездра «Раҫҫейри 2011 ҫулхи чи лайӑх арман» конкурс тата Пӗтӗм Раҫҫейри ҫӑнӑхпа кӗрпе пахалӑхӗн VII смотрӗн ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ.
Раҫҫейри Ҫӑнӑх тата кӗрпе авӑртакан предприятисен правленийӗ‚ Пӗтӗм тӗнчери промышленность академийӗ отраслӗн чи пысӑк наградисене «Чӑваштырӑпродукт» АУОн тӗп филиалне — «Шупашкар элеваторне» — панӑ. Ахаль сӑмахшӑн мар — элеватор ҫӗнӗ технологисене ӗҫе кӗртнӗшӗн‚ паха продукцин анлӑ ассортиментне туса кӑларнӑшӑн.
Филиал продукцийӗ Раҫҫей тата тӗнче шайӗнчи тӗрлӗ куравра ҫуллен ҫӗнтерни йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ. Ҫакна палӑртар: «Шупашкар элеваторӗ» хӑйӗн 25 ҫулхи юбилейне уйрӑмах пысӑк ҫитӗнӳпе кӗтсе илет — 2011 ҫул кӑтартӑвӗсемпе «Раҫҫейӗн чи лайӑх арманӗ» ята ҫирӗплетнӗ‚ смотр медалӗсемпе продукци пахалӑхне тепӗр хут ӗнентернӗ. Унсӑр пуҫне ӑна чи лайӑх чӗркемпе маркировкӑшӑн та диплом панӑ.
Пӗтӗм Раҫҫейри ҫӑнӑхпа кӗрпе пахалӑхӗн смотрӗсем 2002 ҫултанпа иртеҫҫӗ. «Шупашкар элеваторӗ» — Атӑл тӑрӑхӗнчи тӗш тырӑ тирпейлекен продукцийӗ ҫавнашкал пысӑк хаклава тивӗҫнӗ пӗртен пӗр предприяти.
Комсомольски районӗнчи ял хуҫалӑх пайӗ тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн халӑхран сет туянакансем килӗшсе татӑлнӑ пек ӗҫлеменнине палӑртнӑ. Авӑнӑн 20-мӗшӗнчен пуҫласа чӗрӗ таварпа ӗҫлекен предприятисем пӗр литршӑн 13 тенкӗ параҫҫӗ пулсан халӑхран 2 тенкӗ йӳнерехпе ҫеҫ туянма юрать.
Шел те, ку апла мар. Чи сахал тӳлекенсем — Урмай ял тӑрӑхӗнче, кунта литршӑн 7 тенкӗ ҫеҫ параҫҫӗ. Ытларах чухне 9.00-9.50 тенкӗпе туянаҫҫӗ, Асанкасси тӑрӑхӗнче ҫеҫ 11 тенкӗ тӳлеҫҫӗ.
Каласа хӑварас пулать, районти ялсенче халӑхӑн пурӗ 3412 ӗне пур. Ку вӑл ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе фермерсен хуҫалӑхрисенчен 1,6 хут ытларах. Ылташши сӗте, паллах, халӑхӑн сутма тивет — урӑхла ял халӑхӗ укҫа епле ӗҫлесе илтӗр-ха? Ҫавӑнпа та район администрацийӗ сӗте йӳн хакпа туянакансемпе калаҫу ирттерме палӑртнӑ.
Нумай пулмасть Чӑваш Ен ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов Патшалӑх канашӗн депутачӗсемпе пӗрле супермаркетсене ҫитсе курнӑ — кун пирки «Чувашия» ПТРК пӗлтерет.
Патшалӑх ырлӑхӗшӗн ӗҫлекенсем чи малтан таварсен хакне тӗрӗсленӗ. Вӗсем тупса палӑртнӑ тӑрӑх юлашки вӑхӑтра ҫӑкӑрпа тип ҫу хакӗсем пысӑках мар пулин те ӳснӗ. Ҫавах туянакансен сунчӑкне ытлашши вӑйлах пырса тивмест тесе палартнӑ.
Малалла тӳре-шара вырӑнта ӳстерекен ҫимӗҫ епле сутӑннине пӑхса тухнӑ. Чӑн та, сӗт, пылак ҫимӗҫ, ҫӑкӑр тата кӑлпассисем сутлӑхра пур пулсан ытти йышши таварсем пачах та курӑнмаҫҫӗ. Ҫӗрулмиех илес — ӑна республикӑра пысӑк лаптӑкпа туса илеҫҫӗ пулин те супермаркетсенче кӳрсе килнине ҫеҫ сутаҫҫӗ. Лавкка хуҫисем ӗнентернӗ тӑрӑх — ҫимӗҫе туса илекен вырӑнти хуҫалӑхсем айӑплӑ, вӗсем килӗшӳсем тӑвассишӗн тӑрӑшмаҫҫӗ. Сергей Павлов хӑйӗн сӑмахӗнче вара пачах урӑх ӳкерчӗк пирки каласа пачӗ — супермаркетсем вырӑнти таварсемпе кӑсӑкланаҫҫӗ ҫеҫ иккен, килӗшӳ тума вӑхӑт ҫитсен ҫухалаҫҫӗ. Тата килӗшӗве алӑ пусма лавккасен тӗп офисӗ ырламалли те республикӑри хуҫалӑхсене пӗрре те ҫӑмӑллӑх памасть.
Крымзарайкӑ ял тӑрӑхӗнче ҫӗрулми кӑларас ӗҫ хӗрӳ пырать. Унччен «Родина» ЯХПК (вӑл арканнӑ) уйӗсем пулнӑ ҫӗрсенче иккӗмӗш ҫӑкӑра «Сельхозпродукты Чувашии» ТМЯО лартать (ҫавӑн пекех — купӑста та). Паянхи кун ял хуҫалӑх предприятийӗнче ҫӗрулмие кӑларса пуҫтараҫҫӗ. Ку ӗҫре вырӑнти халӑх хастар пулӑшать — Шуркасси, Лупашка, Сурӑмпуҫ Мучикасси, Хорнсор Ҫармӑҫ, Сурӑмварри, Сурӑмпуҫ Шӗмшеш, Утаркасси, Чартак, Элекушкӑнь ялсен халӑхӗ тӑрӑшса ӗҫлет.
Элӗк районне илес пулсан паянхи кун тӗлне кунта ҫӗрулмие 349 гектарта пуҫтарма ӗлкӗрнӗ. Пурӗ хальлӗхе 6 980 тонна кӑларнӑ, тухӑҫлӑх — 200 ц/га.
Паян Етӗрне хулинче ҫулсерен иртекен «Кӗр парни-2012» ярмӑркка хӑйӗн ӗҫне пуҫлӗ. Район администрацийӗ ӑна хула ҫыннисене пахалӑхлӑ пахча ҫимӗҫпе тата йӳнӗ хакпа тивӗҫтерес тӗллевпе ирттерет. Ярмӑркка ҫавӑн пекех авӑнӑн 16-мӗшӗнче те ӗҫлӗ — пахча ҫимӗҫе паян туянаймасан икӗ эрнерен килме пултаратӑр.
Ярмӑркка ӗҫлекен вырӑнсем:
• Некрасов урамӗ, 26а ҫурт ҫывӑхӗнче;
• Сад урамӗ, 1 ҫурт.
Тӑвай районӗн администрацийӗнчи тунтикунхи планеркӑра иртнӗ эрнери ӗҫсене пӗтӗмлетсе умра тӑракан тӗллевсене палӑртнӑ. Выльӑх апачӗ хатӗрлес, кӗр тыррисем акма хатӗрленес ӗҫсемпе АПК аталанӑвӗпе экологи пайӗн пуҫлӑхӗ В.Ванерке паллаштарнӑ. Ӗнерхи кун тӗлне районти хуҫалӑхсем 3350 тонна утӑ, 4300 тн сенаж хывса ӗлкӗрнӗ. Е апат единици ҫине куҫарсан 27 975 цн чухлӗ. Ҫакӑ кашни условнӑй выльӑх пуҫне 10,91 цн тивет (республикӑри вӑтам кӑтарту — 9,05 цн).
Вӗренӳ учрежденийӗсенче юсав ӗҫӗсем пуҫланнӑ. Тӗмер, Пуянкасси, Нӑрваш шкулӗсенче вӗсем ӑнӑҫлӑ пыраҫҫӗ, ҫак кунсенчех Чутейпе Йӑнтӑрчӑ шкулӗсем тытӑнаҫҫӗ. Шкулсене ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне хатӗрлес ӗҫсем ҫинчен вӗрентӳ пайӗн пуҫлӑхӗ В.Шакров каласа кӑтартнӑ.
Финанс пайӗн начальникӗ А.Сергеев районӑн пӗтӗмӗшле бюджечӗ I ҫурҫулта мӗнле пурнӑҫланса пыни ҫинче (малтанлӑх пӗтӗмлетӳсем) чарӑнса тӑнӑ. Тупӑшсем енӗпе хыснана 113 457 пин (ҫулталӑкра пырса кӗмеллин 51,6 проценчӗ) тенкӗ пырса кӗнӗ, иртнӗ ҫулхи ҫак тапхӑртинчен — 37,6 процент ытларах.
Ҫурхи тӗш тырӑсемпе пӑрҫа йышши культурӑсене Вӑрнар районӗнче 9670 гектар акса хӑвармалла. Ҫӑвӑн 15-мӗшӗ тӗлне ӗҫ кӑтартӑвӗ — 7212 гектар е плана 75% пурнӑҫланӑ. Ҫурхи тулӑ 2026 гектар, урпа — 4600, пӑрҫа йышши культурӑсем 585 гектар акса хӑварнӑ.
«Луч», «Мураты» хуҫалӑхсем пулас тухӑҫ никӗсне хывса пӗтернӗ, «Победа», «Юнтапа», Карл Маркс ячӗллӗ, «Хорнзор», «Знамя» кооперативсен, «Санары», «Агрохмель» агрофирмӑсен, Алексей Игнатьевпа Игорь Сергеев фермерсен хуҫалӑхӗсен тырӑ пуссинче те ӗҫ вӗҫленмелле. Кӗр тыррисен пӗр лаптӑкӗ ҫанталӑк условийӗсене пула пӗтнине шута илсе «Луч» кооперативра ҫурхисене планпа палӑртнинчен 130 гектар ытларах акса хӑварнӑ. «Кӗҫех уй-хир ем-ешӗл кавирпе витӗнӗ», — савӑнӑҫне пытармарӗ Вячеслав Егоров механизатор.
Вӑрнарти аш-какай комбиначӗн пурнӑҫламалли ӗҫ калӑпӑшӗ пуринчен пысӑк: тӗш тырӑсемпе пӑрҫа йышши культурӑсене 3148 гектар акмалла. Ҫак вӑхӑт тӗлне пулас тухӑҫ никӗсне 1840 гектар хывнӑ.
Выльӑх-чӗрлӗх отрасльне аталантарассине пысӑк тимлӗх уйӑракансем ҫуллен кукуруза ҫитӗнтереҫҫӗ. Акӑ Вӑрнарти аш-какай комбиначӗ хальлӗхе 155 гектар акнӑ.
Муркаш тӑрӑхӗнчи «Путь Ильича» (чӑв. Ильич ҫулӗ) ял хуҫалӑх фирми ҫулран ҫул вай хушсах пырать. Тӗслӗхрен, хуҫалӑх ертӳҫисем ҫитес вӑхӑтра ӗне кӗтӗвне 1 пин пуҫа ҫитерме ӗмӗтленеҫҫӗ. Ҫак ӗмӗте пурнӑҫлама вара тар тӑкса тӑрӑшаҫҫӗ: кӑҫалхи ҫу вӗҫнелле кунта 500 ӗне валли вите туса пӗтермелле ӗнтӗ. Хуҫалӑх ертӳҫи Валерий Вязов пӗлтернӗ тӑрӑх кӗр ҫитиччен ҫӗнӗ ҫурта 600 пуҫ ӑратлӑ выльӑх килсе ҫитмелле иккен. Тепӗр ҫул вара ытти 500 пуҫ валли те вите хатӗр пулмалла.
Пысӑк ӗҫе халӑхсӑр тӑваймӑн, ҫавӑнпа та хуҫа каланӑ тӑрӑх выльӑх пӑхса ҫитӗнтерме шанчӑклӑ та ӑста ҫынсем сахал мар кирлӗ пулӗҫ. Ҫак тӗллевпе фирма пуҫлӑхӗ Шупашкарти ял хуҫалӑх академине вӗренсе пӗтерекен ҫамрӑксемпе килӗшӳ тума шутлать. Хальхи ҫамрӑка яла тавӑрма ҫӑмӑл маррине те туять Валерий Вязов — ҫулсем юсамалла, хватерсем хатӗрлемелле. Шывӗ те нушникӗ те килтех пултӑр. Мӑшӑрпа килес пулсан ӑна валли те ӗҫ вырӑнӗ хатӗрлемелле. Ӗҫленипе кӑна мар, пуш вӑхӑта та савӑнӑҫлӑ ирттересшӗн ҫамрӑксен. Вязов каланӑ тӑрӑх хальлӗхе 30 ҫын валли общежити хатӗр — халь тесен халь килсе пурӑн.
+27.3 °C